Հրամայական Եղանակ
284. Հրաման արտահայտող նախադասությունները գտի՛ր և դրանց բայերն ընդգծի՛ր:
Կշրջես աշխարհից աշխարհ ու տուն կգաս:
Շրջի՛ր աշխարհից աշխարհ ու տուն արի՛:
Արծվի ճուտ ես պահում, որ մեծանա, արծիվ դառնա:
Արծվի ճուտ պահի՛ր, որ մեծանա, արծիվ դառնա:
Չես քնի, մինչև տատդ հեքիաթ չպատմի:
Մի՛ քնիր, մինչև տատդ հեքիաթ չպատմի:
285. Տրված բայերի հրամայական ձևերը կազմի՛ր:
Օրինակ՝
գրել – գրի՛ր – գրեցե՛ք, աղալ- աղա՛- աղացե՛ք:
Ա. Սիրել, կանչել, նկարել, լսել, նստել, կանգնել, զանգել, կապել, փրկել, կապկպել, կոտրատել, կապոտել:
Սիրել – սիրի՛ր, սիրե՛ք։
Կանչել – կանչի՛ր, կանչե՛ք։
Նկարել – նկարի՛ր, նկարե՛ք։
Լսել – լսի՛ր, լսե՛ք։
Նստել – նստի՛ր, նստե՛ք։
Կանգնել – կանգնի՛ր, կանգնե՛ք։
Զանգել – զանգի՛ր, զանգե՛ք։
Կապել – կապի՛ր, կապե՛ք։
Փրկել – փրկի՛ր, փրկե՛ք։
Կապկել – կապկի՛ր, կապկե՛ք։
Կոտրատել – կատրատի՛ր, կատրատե՛ք։
Կապոտել – կապոտի՛ր, կապոտե՛ք։
Բ. Խաղալ, սողալ, կարդալ, գնալ, մնալ, գոռալ:
Խաղալ – խաղա՛, խաղացե՛ք։
Սողալ – սողա՛, սողացե՛ք։
Կարդալ – կարդա՛, կարդացե՛ք։
Գնալ – գնա՛, գնացե՛ք։
Մնալ – մնա՛, մնացե՛ք։
Գոռալ – գոռա՛, գոռացե՛ք։
286. Տրված բայերը հրամայական դարձրո՛ւ և Բ շարքի բայերի հրամայական ձևերով կազմի՛ր նախադասություններ:
Ա. Հեռանալ, գոհանալ, վախենալ, կամենալ, հասնել, թռչել, մեռնել, կորչել, փախչել:
Հեռանալ – հեռացի՛ր, հեռացե՛ք։
Գոհանալ – գոհացի՛ր, գոհացե՛ք։
Վախենալ – վախեցի՛ր, վախեցե՛ք։
Կամենալ – կամեցի՛ր, կամեցե՛ք։
Հասնել – հասի՛ր, հասե՛ք։
Թռչել – թռի՛ր, թռե՛ք։
Մեռնել – մեռի՛ր, մեռե՛ք։
Կորչել – կորի՛ր, կորեք։
Փախչել – փախի՛ր, փախե՛ք։
Բ. Ուտել, գալ, տալ, լինել, տեսնել, ելնել:
Ուտել – կե՛ր, կերե՛ք։
Գալ – արի՛, եկե՛ք։
Տալ – տու՛ր, տվե՛ք։
Լինել – եղի՛ր, եղե՛ք։
Տեսնել – տե՛ս, տեսե՛ք։
Ելնել – ելի՛ր, ելեք։
Ճաշդ կե՛ր թե չէ սեղանից չես ելնի։
Արի՛ գնանք կինոթատրոն կինո դիտելու։
Ինձ կոնֆետ տու՛ր։
Դասերին եղե՛ք ուշադիր։
Տեսե՛ք ինչ գեղեցիկ ծաղիկներ կան այգում։
Ելի՛ր տեղիցդ թող տատիկը նստի։
287. Հրամայի՛ր և արգելի՛ր (տե՛ս օրինակը): Կետադրությանն ուշադրություն դարձրո՛ւ:
Օրինակ՝
հավաքել – հավաքեցե՛ք կամ հավաքե՛ք – մի՛ հավաքեք:
Մաքրել – մաքրեցե՛ք – մի՛ մաքրեք:
Գնալ – գնացե՛ք – մի՛ գնաք կամ մի՛ գնացեք:
Հեռանալ – հեռացե՛ք – մի՛ հեռանաք կամ մի՛ հեռացեք:
Վճարել, հաշվել, հանել, գումարել, գողանալ, բարձրանալ, խաղալ, խոսել, փորել, գիտենալ, մոտենալ:
Ժխտական խոնարհում
Վճարել – վճարե՛ք – մի վճարե՛ք։
Հաշվել – հաշվե՛ք – մի հաշվեք։
Հանել – հանե՛ք – մի հանե՛ք։
Գումարել – գումարե՛ք – մի գումարե՛ք։
Գողանալ – գողացե՛ք – մի գողացե՛ք։
Բարձրանալ – բարձրացե՛ք – մի բարձրացե՛ք։
Խաղալ – խաղացե՛ք – մի խաղացե՛ք։
Խոսել – խոսե՛ք – մի խոսե՛ք։
Փորել – փորե՛ք – մի փորե՛ք։
Գիտենալ – գիտեցե՛ք – մի գիտեցե՛ք։
Մոտենալ – մոտեցե՛ք – մի մոտեցե՛ք։
289. Նախադասությունները ժխտական դարձրո՛ւ: Ինչի՞ միջոցով արեցիր:
Օրինակ՝
Նա երեկոյան բակում էր: -Նա երեկոյան բակում չէր:
Ձկների բնակարանը ծովն է:
Ձկների բնակարանը ծովն էր։ – Ձկների բնակարանը ծովը չէ։
Հատուկ նշված տեղով անցավ փողոցը:
Հատուկ նշված տեղով անցավ փողոցը: – Հատուկ նշված տեղով չանցավ փողոցը:
Առանց ջրի կյանք կա:
Առանց ջրի կյանք կա: – Առանց ջրի կյանք չկա:
Ճահճուտներում փարթամ խոտ ու հսկա ծառեր կան:
Ճահճուտներում փարթամ խոտ ու հսկա ծառեր կան: – Ճահճուտներում փարթամ խոտ ու հսկա ծառեր չկան:
Առակագիր Կռիլովը երկար ժամանակ աշխատեց Պետերբուրգի հանրային գրադարանում:
Առակագիր Կռիլովը երկար ժամանակ աշխատեց Պետերբուրգի հանրային գրադարանում: – Առակագիր Կռիլովը երկար ժամանակ չաշխատեց Պետերբուրգի հանրային գրադարանում:
Նախադասությունները ժխտեցինք <<չ>> տառով։
290. Նախադասություaնները ժխտական դարձրո՛ւ: Ի՞նչ փոփոխություններ կատարեցիր:
Օրինակ՝
Մարդը թափահարում է դրոշակը: – Մարդը չի թափահարում դրոշակը:
Խաչմերուկում շարժումը կառավարում է լուսակիրը:
Խաչմերուկում շարժումը չի կառավարում լուսակիրը:
Այդ լճի ջրերը սառչում են:
Այդ լճի ջրերը չեն սառչում:
Նա իր երգը հորինել է ժողովրդի համար:
Նա իր երգը չի հորինել ժողովրդի համար:
Շունչը պահած մարդը կարողանում է ջրի տակ մի րոպեից ավելի դիմանալ:
Շունչը պահած մարդը չի կարողանում ջրի տակ մի րոպեից ավելի դիմանալ:
Նա հետաքրքրվում էր ամեն ինչով:
Նա չի հետաքրքրվում ամեն ինչով:
Նրա հարցերի թիվը հիմա մեծացել:
Նրա հարցերի թիվը հիմա չի մեծացել:
Երկու գրքերն իրարից տարբերվում են:
Երկու գրքերն իրարից չեն տարբերվում:
Օժանդակը բայերին ավելացրել ենք <<չ>> տառը և ժխտել նախադասությունը։
Նյութը կարդա, և հիշիր
Բայը ցույց է տալիս գործողություն: Բայի ուղիղ ձևերն ունեն -ել կամ -ալ վերջավորություն (խոսել, խաղալ): Բայն ունի երեք դեմք՝ (I, II, III), և երկու թիվ՝ (եզակի, հոգնակի), որոնք արտահայտվում են բայական համապատասխան վերջավորություններով կամ օժանդակ բայի ձևերով (եմ, ես, է, ենք, եք, են, էի, էիր, էր, էինք, էիք, էին):
Բայը կարող է ցույց տալ ներկայում կատարվող, անցյալում կատարված կամ դեռ չկատարված, կատարվելիք գործողություն: Ըստ դրա էլ բայն ունի երեք ժամանակ՝ ներկա (գրում եմ), անցյալ (գրել եմ, գրեցի, գրում էի) և ապառնի (գրելու եմ, գրեմ, կգրեմ, պիտի գրեմ):
