Առաջադրանք 1

Հին աշխարհի արվեստը

Կարդալ

Գրականություն

Հին Արևելքում բարձր զարգացման հասան հոգևոր մշակույթի բազմաթիվ ուղղություններ: Դրանց շարքում առանձնահատուկ տեղ ունի գեղարվեստական գրականությունը: Գեղարվեստական ստեղծագործություններն առավելապես կրոնական և առասպելական բնույթ ունեին: Դրանք պատմություններ են աստվածների և առասպելական հերոսների մասին, ինչպես նաև աղոթքներ: Օրինակ՝ շումերները պատմություններ էին ստեղծում իրենց աստվածների և նշանավոր արքաների հիշարժան գործերի մասին: Դրանք գրի էին առնվում և կրոնական տոների ժամանակներ կայացվում տաճարում հավաքված մարդկանց: Այդպիսի ստեղծագործություններ կային նաև մյուս ժողովուրդների մոտ:

Ճարտարապետություն և քանդակագործություն

Հին Արևելքի ճարտարապետական կառույցներն աչքի են ընկնում իրենց վիթխարի չափերով: Դրանք ընդգծում էին արքայական իշխանության աստվածային բնույթը և անսասանությունը: Այդպիսի յուրաքանչյուր կառույցի շինարարությունը տևում էր տասնամյակներ և երբեմն ավարտվում հաջորդ արքայի օրոք: Շինությունների ներքին հարդարանքն աչքի էր ընկնում մեծ շքեղությամբ: Տաճարներում տեղադրվում էին աստվածների և մահացած արքաների հոյակերտ արձաններ: Իսկ տաճարների պատերը զարդարվում էին բարձրաքանդակներով և որմնանկարներով: Հին Արևելքի երկրներում առանձնահատուկ նշանակություն ուներ քանդակագործությունը: Պահպանվել են աստվածների, արքաների, զանազան առասպելական էակների հազարավոր մեծ ու փոքր արձաններ: Դրանցով զարդարված էին արքաների և ազնվականների պալատները, ինչպես նաև տաճարները և պաշտամունքի մյուս կենտրոնները: Քարե արձանը զարդարվում էր թանկարժեք քարերով և մետաղներով: Աստծու և արքայի արձանը պետք է այնպիսի տեսք ունենար, որ մեկընդմիշտ տպավորվեր տեսնողի մոտ:

2 . Ձեր գրած ը կարողանալ բանավոր ներկայացնել:

Ինչ է քեզ համար հրաշալիքը, ինչու յոթ հրաշալիք, փորձիր հիմնավորել:

1 Ներկայացնել Հին աշխարհի յոթ հրաշալիքները

Գիզայի մեծ բուրգ (Եգիպտոս)

• Կառուցվել է մ.թ.ա. 2584-2561 թվականներին և ծառայում էր փարավոն Խուֆուի դամբարան։ Սա միակ հրաշալիքն է, որ պահպանվել է մինչ օրս։

Բաբելոնի կախովի այգիներ (Իրաք)

• Ըստ լեգենդի՝ կառուցվել է Նաբուգոդոնոսոր II-ի կողմից իր կնոջ՝ Ամիտիսի համար։ Դրանք համարվում են ինժեներական հրաշք իրենց կախովի տեսքով։

Զևսի արձանը Օլիմպիայում (Հունաստան)

• Պատրաստված էր ոսկուց և փղոսկրից՝ Հունաստանի աստվածների թագավորի՝ Զևսի պատկերը, կանգնեցված Օլիմպիայում։

Արտեմիսի տաճարը Եփեսոսում (Թուրքիա)

• Նվիրված էր հունական դիցաբանության որսորդության և պտղաբերության աստվածուհի Արտեմիսին։

Հալիկառնասի դամբարանը (Թուրքիա)

• Դամբարան Մավսոլոսի համար, որը կառուցվել էր մ.թ.ա. 350 թվականին՝ որպես սգո արվեստի շքեղ օրինակ։

Ռոդոսի կոլոսոսը (Հունաստան)

• Ռոդոսի նավահանգստում կանգնած հսկա բրոնզե արձան, որը պատկերում էր արևի աստված Հելիոսին։

Ալեքսանդրիայի փարոսը (Եգիպտոս)

• Կառուցվել էր որպես նավահանգստային լուսային ազդանշան և համարվում էր բարձր տեխնոլոգիական շինություն։

2.Ընտրել առավել քեզ դուր եկած հրաշալիքը, պատմել այդ հրաշալիքի մասին:

Գիզայի մեծ բուրգ (Եգիպտոս)

• Կառուցվել է մ.թ.ա. 2584-2561 թվականներին և ծառայում էր փարավոն Խուֆուի դամբարան։ Սա միակ հրաշալիքն է, որ պահպանվել է մինչ օրս։

3. Մտածիր,  գրիր, հիմնավորիր ՝որոնք են քեզ համար յոթ հրաշալիքները:

Բնության գեղեցկությունը

• Բնությունն ինքնին հրաշք է. ծովերի, լեռների, անտառների ու աստղազարդ երկնքի տեսարանները միշտ զարմացնում ու հիացնում են։

Սերը

• Սերն ամենահզոր զգացմունքն է, որը կարող է կապել մարդկանց և ստեղծել անխախտ հարաբերություններ։

Մարդու ուղեղը

• Մեր մտածելու, ստեղծագործելու, հայտնագործելու և սովորելու կարողությունը զարմանալի է և անսահման հնարավորություններ է տալիս։

Արվեստը

• Որոշ ժամանակների գեղանկարչությունը, երաժշտությունը կամ գրականությունը կարող են փոխել մեր աշխարհընկալումը և ստիպել զգալ այն, ինչ խոսքերով ասել հնարավոր չէ։

Տեխնոլոգիաները

• Ժամանակակից տեխնոլոգիաները հնարավորություն են տալիս կապ հաստատել, սովորել և նորարարել։

Ընկերությունը

• Ճշմարիտ ընկերությունը մարդկային կապի ևս մեկ հրաշալի օրինակ է, որն ապահովում է աջակցություն և երջանկություն։

Կյանքի բուն հրաշքը

• Կյանքն ինքնին մեծագույն հրաշքն է. այն լցված է իրադարձություններով, սովորելու և զարգանալու անսահման հնարավորություններով։

4. Ըստ քեզ որոնք են Հայաստանի յոթ հրաշալիքները, հիմնավորիր:

Գառնիի հեթանոսական տաճար

• Հին հայկական ճարտարապետության գլուխգործոցը՝ նվիրված արևի աստված Միհրին, ապացույց է այն հնագույն հավատալիքների և մշակույթի, որոնք գոյատևել են հազարամյակներ։

Գեղարդի վանական համալիր

• ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության մաս կազմող այս վանքը հայտնի է իր ժայռափոր կառույցներով և Սուրբ Գեղարդով՝ ավանդական նիզակով, որը, ըստ լեգենդի, խոցել է Հիսուսին։

Սևանա լիճ

• Հայաստանի «ծովը» եզակի է իր գեղեցկությամբ և կենսաբազմազանությամբ՝ հանդիսանալով երկրի կարևորագույն բնապահպանական և տնտեսական գոտիներից մեկը։

Խոր Վիրապ

• Այս վանքը ոչ միայն հոգևոր կենտրոն է, այլև պատմական վայր, որտեղ Գրիգոր Լուսավորիչը բանտարկված էր՝ քրիստոնեությունը Հայաստանում որպես պետական կրոն ընդունելու նախօրեին։

Տաթևի վանք և «Տաթևեր» ճոպանուղի

• Տաթևի վանական համալիրը Հայաստանի միջնադարյան մշակույթի ու կրթության կենտրոնն էր, իսկ աշխարհի ամենաերկար ճոպանուղին՝ «Տաթևեր»-ը, լրացնում է այս հրաշքը ժամանակակից լուծումներով։

Զվարթնոցի տաճար

• Միջնադարյան Հայաստանի ճարտարապետական գոհար, որը թեև փլված է, բայց իր եզակի ոճով և գեղեցկությամբ շարունակում է հիացնել այցելուներին։

Արարատ լեռը

• Չնայած այն այժմ գտնվում է Թուրքիայի տարածքում, Արարատը հայ ժողովրդի խորհրդանիշն է՝ ներկայացնելով հայրենիքի ոգին և հավատքը։

                                                  Կտակ վասն գանձի

Իմաստասէր ոմն աղքատ ունէր ծոյլ որդիս եւ ի ժամ մահուն կոչեաց զորդիսն եւ ասէ.

 — Ո՛վ որդեակք, բազում գանձ կայ պահեալ ի հարցն իմոց յայգին մեր, իսկ զտեղին ոչ ցուցանեմ ձեզ, այլ որ աշխատի ևւ խորագոյն փորէ, նա գտանէ զգանձն:

Եւ յետ մահուն հօրն, սկսան որդիքն ջանալ մեծաւ աշխատութեամբ եւ խորագոյն վարէին, եւ ամէն մէկ իւրն ջանայր, զի ինքն գտցէ զգանձն:

Եւ սկսաւ այգին աճիլ եւ զօրանալ եւ ետ բազում պտուղ եւ ելից զնոսա գանձիւ:

Բառարան

ոմն                    — մի մարդ, մեկը (ոմն աղքատ – մի աղքատ մարդ)

որդիս                — որդիներ

ի ժամ մահուն — մահվան ժամին

կոչեաց              — կանչեց

զորդիսն            — որդիներին

որդեակք           — որդյակներ

պահեալ            — պահված

ի հարցն իմոց   — իմ հայրերից, իմ հայրերի կողմից

յայգին                — այգում

զտեղին              — տեղը

ոչ ցուցանեմ      — ցույց չեմ տալիս

որ                                       — ով, ով որ

խորագոյն                         — ավելի խոր

փորէ                                  — այստեղ` փորի

գտանէ                               — այստեղ` կգտնի

յետ մահուան հօրն         — հոր մահվանից հետո

մեծաւ աշխատութեամբ — մեծ չարչարանքով

վարէին                              — վարում էին

իւր ջանայր                        — ինքն էր ջանում (ձգտում էր)

զի                                         — որ, որպեսզի

գտցէ                                    — գտնի, կգտնի, պիտի գտնի, գտնելու է

ետ                                        — տվեց

ելից                                      — լցրեց

զնոսա                                 — նրանց

գանձիւ                                — գանձով

Հարցեր և առաջադրանքներ

1.Ճիշտ կարդա այս բառերն ու բառակապակցությունները.

Կոչեաց, որդեակք, պահեալ, աշխատութեամբ, յայգին, յետ, զտեղին, զգանձն, զնոսա, մահուան, խորագոյն, իւրն:

Կոչեաց – “կոչեց”, այսինքն՝ կոչ արեց։
Որդեակք – “որդյակներ”, այսինքն՝ որդիներ։
Պահեալ – “պահված”, այսինքն՝ պահպանված։
Աշխատութեամբ – “աշխատանքով”, այսինքն՝ մեծ ջանքով։
Յայգին – “այգում”, այսինքն՝ այգու տարածքում։
Յետ – “հետ”, այսինքն՝ հետո։
Զտեղին – “տեղը”, այսինքն՝ այն վայրը։
Զգանձն – “գանձը”, այսինքն՝ թաքնված արժեքը։
Զնոսա – “նրանք”, այսինքն՝ դրանց։
Մահուան – “մահվան”, այսինքն՝ մահվան պահին։
Խորագոյն – “խորագույն”, այսինքն՝ շատ խորը։
Իւրն – “իր”, այսինքն՝ սեփական։

2. Հետևյալ բառերն ու բառակապակցություններն աշխարհաբար դարձրու.

ասէ, որդիքն, սկսան, յայգին մեր, զգանձն, սկսաւ, բազում պտուղ, ետ բազում պտուղ:

Ասէ → ասաց
Որդիքն → որդիները
Սկսան → սկսեցին
Յայգին մեր → մեր այգում
Զգանձն → գանձը
Սկսաւ → սկսեց
Բազում պտուղ → շատ պտուղ
Ետ բազում պտուղ → տվեց շատ պտուղ։

3.Աշխարահաբար դարձրու առակը:

Մի իմաստուն և աղքատ մարդ ուներ ծույլ որդիներ: Մահվան մոտենալիս նա կանչեց նրանց և ասաց.
– Որդիներ իմ, իմ այգում մեծ գանձ կա թաքնված, բայց չեմ ասի ձեզ՝ որտեղ է: Ով որ շատ աշխատի և խոր փորի, նա կգտնի գանձը:

Հոր մահից հետո որդիները սկսեցին մեծ ջանքեր գործադրել, փորել այգին՝ յուրաքանչյուրը հույս ունենալով առաջինը գտնել գանձը: Նրանք խորը փորեցին և մշտական աշխատանք կատարեցին: Արդյունքում այգին սկսեց առատ պտուղներ տալ և զօրանալ:

4.Ինչի՞ց է երևում հոր իմաստասեր լինելը:

Այս առակը ցույց է տալիս, որ աշխատասիրությունն ու ջանքը ավելի արժեքավոր են, քան հեշտությամբ ձեռք բերված հարստությունը, և իրական գանձը աշխատանքի միջոցով ստեղծված արդյունքն է:

5.Մեկ նախադասությամբ գրիր` ի՞նչ է ցույց տալիս առակը:
Այս առակը ցույց է տալիս, որ աշխատասիրությունն ու ջանքը ավելի արժեքավոր է, արդյունքն է:

• Հողի ու ջրի ,թռչունների ու ձկների ,վայրի գազանների պահպանման համար ի՞նչ միջոցներ են ձեռնարկվում:
  Ազատ տարածքների պահպանում։
• Ապօրինի որսի վերահսկում։
• Բազմազանության վերականգնում։
• Կրթական ծրագրեր։
• Օրենքների խստացում։
• Որո՞նք են թթվային անձրևների առաջացման պատճառները,և ի՞նչ հետևանքներ կարող են դրանք ունենալ:
  Ծծմբի և ազոտի օքսիդների պատճառով առաջանում են «թթվային անձրևները»: Ավտոմեքենաների, ինքնաթիռների, հրթիռների շարժիչներում բենզինի և այլ նավթանյութերի թերայրման հետևանքով մթնոլորտ են արտանետվում մեծ քանակությամբ թունավոր գազեր։
  
  
• Ինչու՞ չի կարելի այրել կենցաղային աղբը:
  
  Վառելանյութերի այրման հետևանքով մթնոլորտ են արտանետվում գազեր: Ածխաթթու գազի պատճառով առաջանում է «ջերմոցային էֆեկտ», ինչի հետևանքով մոլորակի մթնոլորտի ջերմաստիճանն աճում է: 
  
• Ի՞նչ է մեխանիկական շարժումը:
  Մեխանիկիական շարժում են կոչվում ժամանկի ընթացքում մարմնի դիրքի փոփոխությունը այլ մարմինների նկատմամբ։
• Ի՞նչի նկատմամբ է շարժվում գետում լողացող ձուկը:
  Գետում լողացող ձուկը շարժվում է ափի նկատմամբ:
• Ի՞նչով է իրարից տարբերվում շարժումները:
  Շարժումները իրարից տարբերվում են նրանով, որ նրանք լինում են արագ, դանդաղ, ուղիղ, կոր, անհավասարաչափ և հավասարաչափ:
• Ի՞նչ է ցույց տալիս արագությունը:Ի՞նչ միավորներով է այն չափվում:
  Արագությունը ցուց է տալիս, թե տվյալ մարմինը ինչ ժամանակում որքան ճանապարհ է անցնում: Արագությունը չափվում է V (միջին արագությունը), S (ճանապարհը) և t (ժամանակը) բանաձևերով:
• Ե՞րբ են մարմինները փոխում իրենց շարժման արագությունը:
  Մարմնի արագությունը փոխվում է այն ժամանակ, երբ նրա վրա ազդում են այլ մարմիններ։
  
• Ի՞նչ տառով են նշանակում ուժը:
  Ուժը նշանակում ենք F տառով:
• Ո՞ր ուժն է կոչվում առանձգականության ուժ:
  Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ և աշխատում է վերականգնել մարմնի սկզբնական ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ:
  
• Ե՞րբ են առաջանում մարմինների ձևափոխություն:
  Երբ մարմնի վրա ուժ է գործադրում այլ մարմին։ Օրինակ՝ ճկուն փայտի վրա դնում ենք բեռ այդ փայտը բեռի ծանրության տակ ճկվում է դեպի ներքև փոխելով իր տեսքը։ Երբ հանում ենք այդ բեռը փայտի վրայից այն վերադարնում է իր հին տեսքին։
• Ուժի չափման միավորը ի՞նչպես է կոչվում:
  Ուժի չափման միավորը Նյուտոնն է (1 Ն):
  Ուժի միավոր է նաև կիլոնյուտոնը(կՆ):
  1կՆ=1000Ն:
• Ի՞նչ է մարմնի կշիռը:
  Այն ուժը, որով մարմինը Երկրի ձգողության հետևանքով ազդում է անշարժ հորիզոնական հենարանի կամ ուղղաձիգ կախոցի վրա, կոչվում է մարմնի կշիռ։
• Ո՞ր երևույթն են անվանում տիեզերական ձգողությունը:
  Այն ուժը , որի շնորիվ մոլորակները պտտվում են արեգակի շուրոջը` կոչվում է տիեզերական ձգողություն:
• Ո՞ր ուժն է կոչվում ծանրության ուժ:
  Այն ուժը, որով երկիրը դեպի րիեն է ձգում որևէ մարմին կոչվում է` ծանրության ուժ

1. Սովորել պատմել:
2. Ինչ գիտես Հարդագողի ճանապարհի մասին:
   Հարդագողի ճանապարհը Մեր Ծիր Կաթինի այլ անունն է, որ հսկայական աստղակուտակման գոտի է՝ պարունակելով միլիարդավոր աստղեր, փոշի ու գազ։ Այն գիշերային երկնքում նայվում է որպես մթին ու պայծառ գիծ՝ հատկապես մութ վայրերում։Առաջացել է աստղերի ու այլ երկնային մարմինների մուտքեղային շարժումներից։

Կազմել խաչբառ ստորև նշված բառերն օգտագործելով , կամ որևէ խաղ քո իմացած ծրագրով:

Share this:

• Դուրս գրիր անծանոթ բառերը և բացատրիր:
  չարդախ-Սրահ
• Կազմիր նախադասություններ ընդհատել, տարօրինակ, զարթնել բառերով:
  
  
• Ընդհատել
• Խոսելու ընթացքում նրան ստիպված էինք ընդհատել կարևոր լուրի համար:
• Ուսուցիչը հանկարծ ընդհատեց դասը և աշակերտներին հարց տվեց:
• Տարօրինակ
• Նրա տարօրինակ վարքագիծը ուշադրություն էր գրավում բոլորի մոտ:
• Մենք նկատեցինք մի տարօրինակ լույս ծառերի միջից:
• Զարթնել
• Այս առավոտ շատ վաղ զարթնեցի, որպեսզի տեսնեմ արևածագը:
• Անսպասելի աղմուկը ստիպեց նրան զարթնել խոր քնից:
  
• Ի՞նչ առածներ գիտես շան մասին: Գրիր:
  
• «Շունը շան թաթ չի կծի»
• «Շունը շան միս չի ուտի»
• «Շունը շան մոտ կապես՝ կամ հաչելը կսովորի, կամ էլ խածելը»
• «Շունը շան հետ չի հաչում»
• «Շունը շան հետ չի հաչում»
• «Շունը շան հետ չի հաչում»
• «Շունը շան հետ չի հաչում»
• «Շունը շան հետ չի հաչում
• 
  
• Վերնագրիր հատվածը:
  Չալանկի նախազգուշացումը

1. Open your textbooks to page 45 and read the first two paragraphs aloud.
2. Write a brief summary of the lesson we discussed yesterday.
3. Please take out a sheet of paper and begin working on your assignment.
4. Raise your hand if you have a question or need help with the task.
5. Complete the exercises at the end of the chapter by tomorrow.
6. Listen carefully to the instructions before starting the project.
7. Pair up with your neighbor and discuss the main points of the reading.
8. Turn off your phones and focus on the activity at hand.
9. Bring your homework to class on Monday for review.
10. Make sure to organize your notes neatly in your binder for the next exam.